Fakt pojawienia się epidemii COVID-19 nie jest samą w sobie podstawą do wypowiedzenia umowy o pracę. Pracodawca może wskazać jako powód rozwiązania umowy o pracę likwidację stanowiska pracy albo redukcję zatrudnienia, z uwagi na negatywne dla jego działalności gospodarczej skutki epidemii COVID-19 (przede wszystkim skutki ekonomiczne), wymuszające na pracodawcach redukcje etatów, z tym jednak zastrzeżeniem, że przyczyna ta musi być rzeczywista, prawdziwa i konkretna.
Najwięcej wątpliwości w orzecznictwie, a co za tym idzie w praktyce przysparza wspomniana „konkretność”. Przyczyna w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę nie może być ogólnikowa. Jak skonstatował SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 grudnia 2008 r., I PK 86/08 „Zmniejszenie zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych, zmiany organizacyjne” jest w sposób oczywisty nazbyt ogólnikowa, a przez to wadliwa, bo takie ułomne sformułowanie wymusza na skarżącym pracowniku wszczęcie sądowej procedury odwoławczej w celu poznania konkretnej i rzeczywistej przyczyny potencjalnie uzasadniającej dokonanie wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony”; z kolei w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 stycznia 2008 r., sygn. akt II PK 123/07, „wskazanie na „racjonalizację zatrudnienia dla dobra firmy” w sposób oczywisty nie wypełnia sprecyzowania konkretnej, a przeto weryfikowalnej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę. […] przyczyna wypowiedzenia powinna być „konkretna i jasno sprecyzowana przede wszystkim dla adresata tej czynności prawa pracy, tj. dla powoda”. Wypowiedzenie powinno zatem w pewnym stopniu nawiązywać do tego w jaki sposób COVID-19 ma ujemny wpływ na działalność pracodawcy.
W kontekście przyczyny likwidacji stanowiska pracy konieczne jest zweryfikowanie czy podając w oświadczeniu o wypowiedzeniu przyczynę rozwiązania stosunku pracy, należy nawiązać także do zastosowanego kryterium doboru pracownika do zwolnienia z pracy oraz wskazać czym wywołany i usprawiedliwiony jest dany wybór. Potrzeba porównania z innymi pracownikami powstaje wówczas, gdy pracodawca likwiduje jedno lub kilka spośród większej liczby jednakowych stanowisk i konieczne jest dokonanie wyboru pracownika/pracowników, z którymi zostanie zakończony stosunek pracy. Wskazanie przyczyny (jak też zastosowanych kryteriów doboru do zwolnienia) dopiero w postępowaniu sądowym i ich nieujawnienie wcześniej pracownikowi jest niezgodne z przepisami prawa pracy. Tożsamość stanowisk wyznacza nie ich nazwa, a zakresy obowiązków.
Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę z powodu likwidacji stanowiska pracy powinno zawierać wskazanie likwidowanego stanowiska. „Wypowiedzenie umowy o pracę z powodu likwidacji stanowiska bez wskazania tego stanowiska w sposób niebudzący jakichkolwiek wątpliwości zasadniczo uniemożliwia stwierdzenia prawdziwości przyczyny wypowiedzenia w toku postępowania dowodowego” (wyrok SN z dnia 13 grudnia 2005 r., sygn. akt II PK 103/05). (AKo)
PS. Ostatnie doniesienia prasowe dotyczące tzw. Tarczy 3.0. sugerują, że może dojść do zawieszenia części przepisów prawa pracy, w tym m.in. przepisów dotyczących zwolnień grupowych.